Elise van Calcar
Elise werd geboren op 19 november 1822 als Eliza Carolina Ferdinanda Fleischacker-Schiotling. Haar vader verdiende de kost met vertaalwerk en haar moeder was een arbeidsdochter en gebedsgenezeres. Haar moeder had interesse in het onbekende en neemt Elise daar als jong meisje in mee. Elise’s ouders werden beheerst door het idee dat ze Elise nooit mochten prijzen en ze heeft dan ook niet echt steun gehad van haar ouders toen ze een opleiding deed voor onderwijzeres. In 1838 haalde Elise haar akte als hulponderwijzeres en maakt ze kennis met mystieke en evangelisch-spiritualistische auteurs zoals Emanuel Swedenborg, Oberlin, Jung-Stilling en Schubert. Sinds 1842 publiceerde ze poëzie en kinderverhalen.
Op 6 mei 1953, na getrouwd te zijn met meneer Herman Van Calcar, verhuist ze naar een eenvoudige maar lieve woning bij de steenbakkerij aan de Leur. In 1858 kwam ze in aanraking met de pedagoog Friedrich Fröbel en besloot ze zijn propagandiste te worden. Ze ging ervan uit, samen met Fröbel, dat God alles al in de natuur van het kind had gelegd. En dat er individualistisch naar het kind gekeken moest worden. Ook was Elise een vooruitstrevende Feminist en hield ze zich in de middenfase van haar leven bezig met de ontwikkeling van de vrouw. In het boek: levensschets van Elise van Calcar- Schiotling staat omschreven wat Elise’s werk voor het spiritualisme betekent heeft. Zelf gaf Elise aan haar werk voor het spiritualisme het allerbelangrijkste van haar leven te vinden en noemde het daarmee ook haar levenstaak. Ze deinsde niet terug om haar naam te verbinden aan de spirituele wereld. Het was nooit haar bedoeling om iemand te overtuigen van het spiritualisme maar om een voorbeeld te zijn voor mensen die nog onervaren waren. Ze stelde haar talenten ten dienste van de spirituele wereld.
Hoezeer zij ook haar best deed om de wetenschappelijke kant van het spiritualisme te omschrijven vond zij het vooral belangrijk om haar kennis van het hogere leven en de invloed daarvan door te geven. Haar ideaal was dan ook dat het spiritualisme de herstelling zou zijn van het oorspronkelijke christendom en zo de ware vervulling van Jezus’ werk zou worden. Elise heeft een ontzettende grote rol gespeeld in de opkomst van het spiritualisme in Nederland. Ze is een ware pionier geweest. Elise heeft de gehele geschiedenis van het ontstaan, de opkomst en de verspreiding van het spiritualisme mee beleefd. In het boek wordt ook omschreven dat Elise met haar passie voor het mediumschap veel vrienden vanaf haar jeugd was ze in zekere zin een spiritualist. Ook van het magnetisme, dat in die dagen zeer populair was, had zij kennis en ze voelde dat het van grote waarde was vooral voor het genezen van zieken. Haar man was overigens een goede magnetiseur. Er word omschreven wat haar visie was op de ”Rochester knockings”. Ze vond het een banale en oneerbiedige wijze waarop omgegaan werd met de verschijnselen die zó echt waren.
Toen het Spiritualisme overwaaide vanuit Amerika hield Elise zich bezig met haar literaire Arbeid. Maar toen in 1858 het medium D.D Home, Europa en ook Nederland bezocht wou Elise graag een séance van hem bijwonen. In dat jaartal begon ze ook met het tijdschrift ‘’tijd en toekomst’’. Elise heeft de interesse in het mediumschap deels gedeeld met Christina van Gogh. Niet alleen een goede huishoudster maar ook een veelzijdig begaafd medium die ze leerde kennen bij het Nederlands opvoedingsinstituut in Wassenaar. Christina bezat de gave der genezing, was helderziende en had ook de gave der intuïtie. In de latere jaren toen mevrouw Van Gogh bij haar woonde hielden ze seances. In haar tijdschrift ‘’op de grenzen van twee werelden’’ omschrijft ze welke bijzonderheden ze door dit medium ervaren had. In het jaar 1867 had Elise een wonderbaarlijke ervaring/visioen. Zij zag haar overleden vriendin Pietje de Vlaming in volkomen wakkere toestand en met een stralend gouden licht om haar heen, in haar slaapkamer staan.
Nog in Wassenaar wonende begon zij een nieuwe roman genaamd ”Kinderen van de eeuw”. Waarvan het eerste gedeelte in 1872 verscheen. Waarin zij zich duidelijk uitspraak over het spiritualisme. In dit boek is de hoofdfiguur een ware spiritualist. Elise was een tegenstandster van het spiritisme en geloofde ook niet in reïncarnatie. In 1876/77 besloot zij, na het gekregen visioen van haar vriendin, gehoor te geven aan het stemmetje wat haar zei: ”geef een tijdschrift uit” en zo ontstond het tijdschrift ”op de grenzen van twee werelden. Onderzoek en ervaring op het gebied van het hogere leven’’. Ze verzond dit naar velen die zich hadden ingetekend. Waaronder leden van het koninklijk huis, de schrijvers Toussaint en Schimmel, vrienden en vereerders. Haar doel was in eerste instantie om licht te verspreiden over de geestelijke natuur van de mens en niet om andere haar denkbeelden op te leggen. Maar ook om de aandacht te vestigen op de feiten, dat de mens een wezen is dat feitelijk leeft op de grenzen van twee werelden. ‘’De mens is zich bewust niet alleen tot een stoffelijke wereld te behoren. In de kunst zoekt hij de beelden die zijne ziel bewegen, tot uitdrukking brengen; in Den godsdienst tracht hij de bron van al het geestelijke, God zelf, te naderen, en door de openbaring in Christus is het aan het licht gestreden, dat wij voor die geestelijke wereld bestemd zijn, en dat sterven geboorte voor die wereld is’’.
Wat ik ontzettend mooi vond om te lezen is dat ondanks vele tegenslagen Elise zich altijd bewust is geweest van het belang van het spiritualisme. En zich als een eenzame strijder op haar levenswerk gegooid heeft.
Tot aan haar dood zette zei zich in als pionier. Elise’s werk was bekend in vele landen en ze kreeg in haar leven een aantal diploma’s en waarderingen vanuit het buitenland. In 1893 werd ze uitgenodigd voor het psychisch wetenschappelijk congres in Chicago. Ze moest wegens haar hoge leeftijd voor de uitnodiging bedanken maar schreef in haar antwoord wat voor haar de spiritualistische onderzoekingen betekent hadden:
‘’Man has discovered his own soul’’. Dé hoofdzaak van het spiritualisme volgens Elise. ‘’Men onderwijst zielskunde, maar het is een zielskunde zonder ziel’’.
Elise vond het ook belangrijk om het mediumschap te beschouwen als een kostbare en edele gave die niet mocht worden verbruikt of verknoeid, waarmee geen spel mocht worden gespeeld, maar dat behoed, geleid, ontwikkeld en veredeld moest worden. Ze sprak dan ook haar verontwaardiging uit over het lichtvaardig verknoeien van mediums, half ontwikkelde mediums en de onzin en dwaasheden. Ook heeft ze in haar leven meerdere grondige wetenschappelijke studies gevolgd en haar visie en mening daarover opgeschreven in haar tijdschrift ‘’Op de grenzen van twee werelden’’.
Voor mij is Elise dus echt een pionier in de Nederlandse geschiedenis van het mediumschap en vind ik dan ook dat haar werk en kennis niet verloren mag gaan. Juist dat er meer mensen te weten komen wat voor een belangrijke vrouw Elise is geweest. Niet alleen als persoon maar juist ook wat ze voor het Nederlandse spiritualisme gedaan heeft. Ik kijk enorm op naar haar onuitputtelijke uithoudingsvermogen om te gaan staan voor het spiritualisme ondanks alles en iedereen die zich tegen haar keerden. Wat mij betreft een ware powervrouw!
auteur:Kimberley van Egmond